Ung thư gan có thể phòng ngừa được không?

Ung thư gan rất hay thường gặp. Nhưng rất ít ai biết sớm được mình đang mắc bệnh ung thư gan nên thường khó chữa khỏi. Ung thư tế bào gan (HCC) là loại thường gặp nhất của các ung thư phát xuất ở trong gan (ung thư nguyên phát của gan).

Nhiều nguyên nhân gây nên ung thư gan

Chị N.T.T (Hoàn Kiếm - Hà Nội) co biết: “Chồng tôi đang khỏe mạnh, trước nay không có bệnh gì hết, đi siêu âm mới biết bị ung thư gan”. Ít ai ngờ là mầm bệnh đã có từ lâu rồi, nhiễm trùng gan mãn tính hay là viêm gan. Nhiễm rồi thì mầm bệnh còn trong người. Đáng sợ nhất là bị nhiễm virus viêm gan B (HBV) hoặc C (HCV).

Viêm gan siêu vi là một đại dịch với mối đe dọa chết người: xơ gan và ung thư gan. Nước ta nằm trong vùng dịch viêm gan này. Phỏng định có 10%-20% dân số nhiễm HBV mạn, cả nước có khoảng 7-14 triệu người nhiễm HBV mạn tính. Chưa kể HCV chưa tính được. Dịch viêm gan rõ ràng đưa đến dịch ung thư gan. Số liệu ghi nhận mới nhất ở Hà Nội và TPHCM đều cho thấy ung thư gan ở đàn ông là loại thường gặp nhất suýt soát ung thư phổi.

Ung thư tế bào gan (HCC) là loại thường gặp nhất của các ung thư phát xuất ở trong gan

Ở phụ nữ, ung thư gan chỉ sau ung thư vú và cổ tử cung. Tổ chức Y tế Thế giới cho biết cứ 100 người bị ung thư tế bào gan thì 80 người là do HBV và 20 người là do HCV. Các virus này có thể lây lan từ người này sang người khác qua đường máu (truyền máu, tiêm chích kim dơ) hoặc do quan hệ tình dục. Trẻ sơ sinh cũng có thể bị lây từ mẹ.

Có người không hề biết mình đã bị viêm gan nên khi bị phát hiện ung thư cảm thấy như trên trời rơi xuống. Ung thư gan và xơ gan phát triển âm thầm sau nhiều năm nhiễm virus. Rất nhiều người không thấy triệu chứng viêm gan nhưng xét nghiệm máu qua khám sức khỏe định kỳ mới biết được. Xơ gan là bệnh do các tế bào gan bị thương tổn rồi mô xơ lần lần thay thế khiến gan bị chai đi. Virus, ký sinh trùng, thuốc hay hóa chất có thể gây ra xơ gan, nguyên nhân chính lại là uống rượu quá độ. Nhiễm chất độc aflatoxin do ăn các loại nấm mốc ở các loại như đậu phộng, bắp... cũng gây ung thư gan.

Phòng và chữa ung thư gan

Ung thư gan rất khó trị. Hai yếu tố quan trọng nhất cần cân nhắc khi điều trị là kích thước của khối bướu ung thư và gan có bị xơ hay không. Dựa trên mức độ lan rộng, bác sĩ xem ung thư còn mổ được không. Bệnh còn ở thời kỳ sớm và phần gan lành còn tốt thì có thể mổ được và trị tốt. Hiện nay, chỉ có một số ít người bệnh được phát hiện sớm ung thư gan nhờ đó có thể mổ lấy trọn khối bướu và cơ may trị tốt khá lớn. Qua ngưỡng sống còn 5 năm thì cơ may khỏi bệnh rất lớn. Đáng buồn là tỉ lệ này không tới 10%. Đa số người bệnh ung thư gan lại bị xơ gan, tự nó cũng là căn bệnh chết người. May thay, ung thư gan là căn bệnh có thể phòng ngừa được!

Cách ngừa viêm gan hiệu quả nhất là chủng ngừa HBV, vắc-xin giúp tránh nguy cơ nhiễm bệnh khoảng 90% cho trẻ em và người lớn. Ai cũng tiêm chủng HBV được, trẻ con, người lớn, người có tuổi. Trẻ em nên được tiêm chủng thật sớm, từ lúc mới sinh cho đến 1 tuổi. Tránh quan hệ tình dục không an toàn. Khi cần tiêm thuốc phải chắc là dùng kim vô trùng. Coi chừng khi xăm thẩm mỹ chân mày... hay xăm hình trên da, xỏ lỗ tai, lỗ mũi để đeo bông.

Rất mừng là hiện nay đã có vài loại thuốc trị hiệu quả HBV. Phải triệt để theo hướng dẫn của thầy thuốc chuyên khoa. Còn đối với HCV thì việc điều trị rất khó khăn, hiện chưa có vắc-xin ngừa HCV, nhưng cũng có vài loại thuốc đang được dùng thử.

Nên biết “sáng say chiều xỉn” là nguồn cơn rõ ràng của chứng xơ gan, tự nó là bất trị, mà còn dẫn đến ung thư gan. Đàn ông bị ung thư gan nhiều gấp 3-4 lần phụ nữ. Cùng bị phơi nhiễm virus viêm gan B và C, nhưng giới mày râu uống rượu nhiều, lại dùng thức nhắm gì cũng được.

Nên phát hiện bệnh khi còn sớm

Ung thư gan rất đáng sợ vì đây là căn bệnh thầm lặng, ở thời kỳ sớm thường không có triệu chứng gì cả. Bị viêm gan HBV hoặc HCV, trong gia đình có người bị ung thư gan, ai thấy mình có nguy cơ cao, nên nhờ bác sĩ tư vấn để có hiểu biết thêm về bệnh. Chúng ta có thể tiến hành siêu âm không tốn kém nhiều, không có hại, giúp phát hiện sớm bệnh ung thư gan. Lấy máu thử tìm AFP (Alpha-FetoProtein), loại protein thấy ở máu của thai phôi, nhưng biến mất sau sinh. Nếu trong máu có AFP quá ngưỡng thì có thể nghi ngờ ung thư gan (hoặc ung thư khác). Xét nghiệm AFP giúp rà tìm ở người có nguy cơ cao. Nên nhớ có khi ung thư gan đã lớn mà lượng AFP thấy bình thường, ngược lại AFP bất thường cũng có thể gặp ở nhiều bệnh không ung thư.

Hiện nay có nhiều tiến bộ về định bệnh. Cắt lớp điện toán (CT gan) giúp bác sĩ thấy rõ được có bướu hay không, trong hay ngoài gan, loại gì. Cộng hưởng từ MRI dùng sóng điện từ để thu được hình ảnh, MRI không có hại, có thể định được bướu lành hoặc ác tính. Xét nghiệm thấy nghi ngờ ung thư thì phải làm sinh thiết mới biết chính xác căn bệnh.


 Xem thêm: triệu chứng ung thư gan, dieu tri ung thu gan, dieu tri benh ung thu gan

Dùng phóng xạ chữa ung thư gan

Chữa ung thư gan bằng cách dùng các hạt phóng xạ rất hiệu quả

Hạt phóng xạ sẽ được đưa vào tận vị trí khối u để tiêu diệt tế bào ung thư. Phương pháp điều trị này chưa được áp dụng tại Việt Nam, được bác sĩ Singapore công bố tại hội nghị về gan mật tổ chức ở Đà Nẵng hôm 18/8.

Dùng phóng xạ chữa ung thư gan

Giáo sư Chow Kah Hoe, giảng dạy tại trường đào tạo Y khoa sau đại học Duke-NUS Singapore, Trưởng khoa phẫu thuật Gan Mật Tụy Bệnh viện Đa khoa Singapore cho biết, phương pháp chữa trị mới này có thể giúp người mắc ung thu gan kéo dài sự sống trung bình 20 tháng. Trường hợp đáp ứng tốt bệnh nhân có thể sống lên đến vài năm.

Bệnh nhân có thể điều trị bằng phương pháp này khi khối u nằm rải rác trong gan nên không thể cắt bỏ, ung thư chưa di căn đến các cơ quan khác trong cơ thể và những người không bị suy gan.

Các bác sĩ sẽ đặt ống dẫn vào tĩnh mạch háng của bệnh nhân rồi đưa đầu ống đến đúng vị trí khối u. Sau đó khoảng 20.000-30.000 tia microspheres nhỏ có chứa thành phần kích hoạt yttrium - 90 sẽ được đưa vào. Những tia phóng xạ nhỏ tự tìm đường đến khu vực có khối u.

"Các tia phóng xạ có đường kính khoảng 1/3 của sợi tóc tấn công vào khối u ở gan và tiêu diệt chúng", giáo sư Chow giải thích. Ông nhấn mạnh so với xạ trị truyền thống, các tia xạ của phương pháp này được đưa đến một điểm cụ thể, trái với phương pháp chữa bệnh thông thường khi các tế bào xung quanh khối u cũng bị ảnh hưởng.

Phương pháp điều trị này được Bệnh viện Đa khoa Singapore áp dụng trên 200 bệnh nhân. Tỷ lệ bệnh nhân được kéo dài sự sống trung bình sau phẫu thuật là 20 tháng. Song cũng có trường hợp sau khi điều trị, các khối u sẽ teo dần và có thể được cắt bỏ bằng sóng cao tần giúp bệnh nhân kéo dài thời gian sống hơn.

Chi phí điều trị theo phương pháp mới tại Singapore hiện tương đương với 500 triệu đồng. Việt Nam chưa áp dụng phương pháp điều trị này mà chủ yếu là phẫu thuật, hóa trị và xạ trị.

Theo các bác sĩ chuyên khoa gan mật tại Việt Nam, nguyên nhân chính của ung thư gan là do virus viêm gan. Loại virus này xuất hiện ở người châu Á nhiều hơn người châu Âu.Virus viêm gan B phổ biến hơn ở Đông Nam Á, trong khi một số vùng khác của châu Á thì virus viêm gan C lại phổ biến hơn.

Khi so sánh giữa một người có mắc bệnh viêm gan hoặc mang virus viêm gan và người không mang mầm bệnh, người mắc bệnh viêm gan hoặc mang virus viêm gan có nhiều khả năng mắc chứng ung thư gan hơn người không mang mầm bệnh. Viêm gan B gây ra khả năng mắc ung thư cao hơn viêm gan C.

Ung thư gan thứ phát có thể xảy ra khi một cơ quan khác trong cơ thể bị ung thư và di căn đến gan. Ở nhiều vùng ở châu Á, ungthư gan nguyên phát xảy ra nhiều hơn, trong khi ở châu Âu, ung thư gan thường là thứ phát.

Ung thư gan nguyên phát khó chữa trị hơn bởi virus viêm gan B gây ra những tổn thương để lại sẹo và làm gan chai lại, gây ra chứng xơ gan. Chứng xơ gan, ngay cả khi không phát triển thành ung thư gan cũng đã là một bệnh nghiêm trọng. Bệnh nhân thường phát hiện ung thư khi bệnh đã vào giai đoạn muộn.

Chiều 17/8, tại Lễ phát động phong trào toàn dân chung tay "đánh gục" virus viêm gan do Hội Gan mật Việt Nam tổ chức tại thành phố Đà Nẵng, Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan đề nghị ngành y tế tăng cường truyền thông để người dân biết được tác hại của viêm gan virus và phòng bệnh.

Bà Doan cũng yêu cầu Bộ Y tế tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm để phong trào thực sự được duy trì một cách có hiệu quả, thực hiện các biện pháp chống lây truyền virus viêm gan B từ mẹ sang con.

Xem thêm: bệnh ung thư gan, triệu chứng ung thư gan, điều trị ung thư gan, thuoc dieu tri ung thu gan

Phương pháp mới điều trị ung thư gan

Điều trị ung thư gan bằng phương pháp tiêm axit axetic qua da

"Tiêm axit axtic qua da (TAQD) dưới sự hướng dẫn của siêu âm" là phương pháp điều trị ung thư gan mới, lần đầu tiên áp dụng tại Bệnh viện T.Ư Quân đội 108 và các cơ sở y tế cả nước. Qua gần 2 năm thực hiện, TAQD đã cho kết quả khả quan, đưa đến những triển vọng mới trong điều trị bệnh nhân ung thư gan.

Ung thư gan là một trong những loại ung thư nguy hiểm nhất, cơ hội điều trị thành công thấp hơn so với những ung thư khác, bởi bệnh tiến triển nhanh, có thể gây tử vong sau 3-4 tháng nếu không được điều trị tích cực. Trong khi ở những thể ung thư khác, thời gian tử vong sau khi phát hiện bệnh dài hơn (5-7 tháng hoặc lâu hơn). Từ đầu năm 2003, khoa Tiêu hóa (Bệnh viện T.Ư Quân đội 108, Hà Nội) đã bắt đầu áp dụng phương pháp TAQD để điều trị ung thư gan.

Bệnh nhân xác định bị ung thư gan sẽ được tiêm axit axetic trực tiếp vào khối u. Axit axetic sẽ có tác dụng gây hoại tử khối u. Thao tác tiêm được hỗ trợ, hướng dẫn bởi thiết bị siêu âm, giúp xác định chính xác vị trí, kích thước khối u và việc tiêm đạt độ chính xác cần thiết. Kết quả thực hiện trong năm đầu tiên (1/2003-1/2004) trên 38 bệnh nhân cho thấy đây là phương pháp điều trị có hiệu quả: 89,4% bệnh nhân có tiến bộ lâm sàng (giảm đau vùng gan, ăn ngon miệng, tăng cân); 93,7% bệnh nhân u đã hoại tử hoàn toàn và 6,3% trường hợp u hoại tử gần hoàn toàn. Thời gian sống thêm của bệnh nhân là 9,82 tháng so với 3,5 tháng của nhóm không điều trị đặc biệt.

Thực tế, đã có bệnh nhân sức khỏe vẫn ổn định sau gần 2 năm điều trị theo phương pháp này. Theo TS Mai Hồng Bàng - Chủ nhiệm khoa Tiêu hóa Bệnh viện T.Ư Quân đội 108: TAQD có chi phí thấp (một lần tiêm khoảng 120.000 - 130.000đ), không đòi hỏi trang thiết bị phức tạp, ít biến chứng (chưa có bệnh nhân nào tử vong bởi nguyên nhân trực tiếp do tiêm). Với bệnh nhân cao tuổi nhưng thể trạng tốt vẫn có thể thực hiện TAQD (thực tế có bệnh nhân đã 80 tuổi được điều trị TAQD vẫn cho kết quả tích cực).

Liều lượng được chỉ định tiêm phụ thuộc vào kích thước của khối u. Nếu khối u 3cm, bệnh nhân được chỉ định tiêm 3-4 lần. Với khối u lớn hơn (4-5cm), bệnh nhân cần được tiêm 5-6 lần. Số lần tiêm được chỉ định chung là 2 lần/tuần.

Ưu điểm của phương pháp TAQD là có thể phá hủy mạnh, tiêu diệt toàn bộ những "sợi colagien" tạo vách trong khối u. Vách khối u là nơi chứa tế bào ung thư tiềm ẩn. Nếu không được phá hủy sạch, dễ dẫn đến việc ung thư tái phát. Ngoài ra, axit axetic ít vào máu, do đó hạn chế được phạm vi lan tràn, gây hoại tử các tế bào lành.

Các bác sĩ cũng lưu ý, phương pháp này chống chỉ định trong trường hợp khối u đã quá to, chiếm phần lớn diện tích của gan; đa u (nhiều u nằm trong gan) hoặc u đã di căn ra ngoài gan. Trường hợp người bệnh có thể trạng quá yếu, suy tim, suy hô hấp cũng không nên thực hiện phương pháp này.

Nhóm các bác sĩ thực hiện phương pháp này cho biết: Đây là phương pháp điều trị ung thư gan có nhiều triển vọng, góp phần làm tăng tỷ lệ bệnh nhân được can thiệp điều trị hữu ích, kéo dài thời gian sống và nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân ung thư gan ở Việt Nam.

Xem thêm: bệnh ung thư gan, triệu chứng ung thư gan, chữa ung thư gan, dieu tri benh ung thu gan

Triệu chứng bệnh ung thư gan

Khi các bạn thấy có những dấu hiệu sau thì các bạn nên tìm đến bác sĩ để được kiểm tra xem mình có mắc trứng bệnh ung thư gan không nhé.

Bệnh ung thư gan

 -  Đau vùng gan: đau vùng hạ sườn phải, thường gặp vào thời kỳ giữa và cuối, đau tức hoặc như dao đâm. Thường trên nửa số bệnh nhân có đau vùng gan, đau xuyên lên vai phải và lưng.

 -  Bung trên đầy tức, xuất hiện sớm, thường kèm theo những triệu chứng rối loạn tiêu hóa nhưng ít được chú ý, đến lúc muộn thì đã có nước bụng và cổ trướng.

 -  Chán ăn là triệu chứng sớm nhất của bệnh nhưng ít được chú ý và dần dần xuất hiện buồn nôn, nôn, tiêu chảy nặng lên đã là giai đoạn cuối.

 -  Những triệu chứng khác như mệt mỏi, sút cân, sốt và xuất huyết là nhúng triệu chứng của thời kỳ cuối mà tiên lượng đã rất xấu.

 -  Gan to (khối u vùng bụng trên) trên 90% số bệnh nhân đến khám là gan to, cứng, mặt gồ ghề hoặc ấn đau.

 -  Lách to thường kèm theo và là kết quả của xơ gan.

 -  Cổ trướng là triệu chứng của thời kỳ cuối, nước bụng thường màu vàng cỏ úa hoặc màu đỏ (có máu), thuốc lợi tiểu thường không có hiệu quả.

 -  Hoàng đản (vàng da) do tắc mật và do tế bào hủy hoại nặng dần lên, mạch sao, thường xuất hiện vào thời kỳ cuối biểu hiện của xơ gan.

Các phương pháp chẩn đoán bệnh ung thư gan:

Các triệu chứng lâm sàng trên đây được quan sát và thăm khám đầy đủ giúp chẩn đoán bệnh được chính xác. Hiện nay đã có rất nhều các phương tiện giúp cho việc chuẩn đoán bệnh ung thư gan trở nên dễ dàng hơn như:

  -  Siêu âm ký có giá trị chẩn đoán cao và không hại cho người bệnh.

  -  Sinh thiết tế bào gan, soi ổ bụng, mổ bụng thăm dò là các phương pháp có thể thực hiện để xác định chẩn đoán.

  -  Xét nghiệm máu: nồng độ phosphataza kiềm tăng.

  -  Bản đồ rà gan bằng đồng vị phóng xạ.

  -  CT (computed tomography).

Cần phân biệt chẩn đoán với:

1. Áp xe gan: đau nhiều, sốt cao, bạch cầu đa nhân trung tính tăng cao...

2. Xơ gan: thường gan không to nhiều hoặc nhỏ hơn...

3. Ung thư gan thứ phát do di căn: có các triệu chứng của các loại ung thư, cần hỏi kỹ tiền sử bệnh và khám kỹ để phân biệt.

xem thêm: ung thu gan, bệnh ung thư gan, triệu chứng ung thư gan, cach dieu trị ung thu gan, thuoc dieu tri ung thu gan

Biểu hiện của bệnh ung thư gan

Triệu chứng ung thư gan biểu hiện như thế nào? Ung thư gan được gọi là sát thủ âm thầm vì đa số bệnh nhân vẫn cảm thấy khỏe mạnh và không có dấu hiệu hoặc triệu chứng mắc bệnh.

Triệu chứng ung thư gan

Những khối u nhỏ không thể tìm được qua cách mò vị trí của gan nằm dưới xương sườn và vì thế nó có thể bị che khuất. Sự đau nhức thường không thể cảm giác được cho đến lúc khối u đã lớn và một số u không gây đau nhức hoặc những triệu chứng khác cho dù đã to lớn. Thêm một nguyên do rắc rối nữa là mức mọc của một số loại ung thư gan. Những giai đoạn chót của ung thư gan, lúc đó đã to lớn hoặc lúc nó gây trở ngại cho những cơ năng của gan, có thể sinh ra những triệu chứng rõ ràng như đau nhức trong vùng trên phải của bụng, giảm cân, ăn không ngon miệng và cuối cùng là mắt và da bị vàng thêm (bệnh hoàng đản) và bụng bị trương lên. Lúc đó bệnh nhân chỉ có thể tiếp tục sống trung bình từ 3-6 tháng sau khi bệnh được đã được phát hiện, vvaf tại sao y giới thường hoài nghi lúc đề cập đến ung thư gan. Cách duy nhất để tăng thêm kết quả điều trị chính là chẩn đoán ung thư lúc còn sớm bằng cách truy tìm ung thư trong những người đang có viêm gan B và trong những người đang bị xơ gan vì nhiễm viêm gan B hoặc C. Xem thêm: bệnh ung thư gan, triệu chứng ung thư gan, cach dieu tri ung thu gan, chữa ung thư gan, thuoc dieu tri ung thu gan